Friday, November 23 2018  :   Mehndi / Raas Garba

7:00 PM – Aarti & Mahaprasad
8:00 PM – Garba

 

Saturday, November 24 2018  :  Vivah Ceremony

4:00 PM – 7:30 PM

Mahaprasad will be served

 

Tulsi is venerated as a goddess in Hinduism and is sometimes considered as a wife of Vishnu, with the epithet, “Vishnupriya”, “the beloved of Vishnu”. The legend behind Tulsi Vivah and its rites are told in the scripture, Padma Purana.

According to the Hindu scripture’s, the Tulsi plant was a woman named “Vrinda” (Brinda; a synonym of Tulsi). She was married to the Asura king Jalandhar, who due to her piety and devotion to Vishnu, became invincible. Even Shiva could not defeat Jalandhar, so he requested Vishnu – the preserver in the Trinity – to find a solution. Vishnu disguised himself as Jalandhar and tricked Vrinda by having intercourse with her.

Her chastity destroyed, Jalandhar lost his power and was killed by Shiva. Vrinda cursed Vishnu to become black in colour and to be separated from his wife, Lakshmi. This was later fulfilled when he was transformed into the black Shaligram stone (actually a fossil), and in his Rama avatar, was separated from his wife Sita, who was kidnapped by the asura king Ravana. Vrinda then drowned herself in the ocean, and the gods (or Vishnu himself) transferred her soul to a plant, which was henceforth called Tulsi.

As per a blessing by Vishnu to marry Vrinda in her next birth, Vishnu – in form of Shaligram – married Tulsi on Prabodhini Ekadashi. To commemorate this event, the ceremony of Tulsi Vivah is performed. Another minor legend narrates that Lakshmi slew a demon on this day and remained on earth as the Tulsi plant.

 

Celebrations

The marriage of Tulsi with Vishnu/Krishna resembles the traditional Hindu wedding. The marriage ceremony is conducted at homes and at temples where a fast is observed on the Tulsi Vivah day until evening when the ceremony begins. A mandap (marriage booth) is built around the courtyard of the house where the Tulsi plant is usually planted in centre of the courtyard in a brick plaster called the Tulsi vrindavana. It is believed that the soul of Vrinda resides in the plant at night and leaves in the morning. The bride Tulsi is clothed with a sari and ornaments including earrings and necklaces. A human paper face with a bindi and nose-ring may be attached to Tulsi. The groom is a brass image or picture of Vishnu or Krishna or sometimes Balarama or more frequently the Shaligram stone – the symbol of Vishnu. The image is clothed in a dhoti. Both Vishnu and Tulsi are bathed and decorated with flowers and garlands before the wedding. The couple is linked with a cotton thread (mala) in the ceremony.

 

 

બ્રહ્મવૈવર્તપુરાણ મુજબ એક કથા એવી છે કે – તુલસી નામની એક ગોપિકા ગોલોકમાં રાધાની સખી હતી. એક દિવસ રાધાએ તેને શ્રીકૃષ્ણની સાથે વિહાર કરતા જોઈને તેને શાપ આપ્યો કે, ‘તું મનુષ્ય શરીર ધારણ કર.’ આ શાપને ગ્રહણ કરી તે ધર્મધ્વજ રાજાની કુંવરી થઈ. તેના રૂપની તુલના કોઈની સાથે થઈ શકતી નહોતી, એટલે તેનું નામ તુલસી પાડ્યું. તુલસીએ બદરીવનમાં જઈ ઘોર તપ કર્યું અને બ્રહ્મા પાસેથી એવું વરદાન માગ્યું કે, ‘હું શ્રીકૃષ્ણને પતિરૂપે મેળવવા ચાહું છું.’ પ્રથમ તો બ્રહ્માએ રાધાના શાપ અનુસાર તેને દંભાસુરના પુત્ર શંખચૂડ નામના રાક્ષસ સાથે પરણાવી. તે પણ પૂર્વ જન્મે સુદામા નામે ગોપ હતો પણ શાપને કારણે અસુર થયો હતો. શંખચૂડને વરદાન હતું કે તેની સ્ત્રીનું સતીત્વ ભંગ થયા વિના તેનું મૃત્યુ થાય નહીં. જ્યારે શંખચૂડે બધા દેવોને પરાસ્ત કર્યા, ત્યારે બધા જ ભગવાન વિષ્ણુ પાસે ગયા. તેથી ભગવાને શંખચૂડનું રૂપ ધારણ કરી તુલસીનું સતીત્વ નષ્ટ કર્યું. આથી તુલસીએ ભગવાન વિષ્ણુને શાપ આપ્યો કે, ‘હે પ્રભુ ! તમારું હૃદય દયાહીન છે, પાષાણ જેવું છે. કેમ કે, તમે કપટથી મારું સતીત્વ નષ્ટ કર્યું છે. તો હવે તમે હંમેશા પૃથ્વી પર પાષાણ રૂપમાં રહો.’

પ્રભુએ શાપ સ્વીકારી લીધો, પરંતુ તુલસીને પણ વનસ્પતિ થવાના આશિષ આપતા કહ્યું : “તું આ શરીર છોડીને લક્ષ્મી સમાન મારી પ્રિયા થઈશ. તારા શરીરમાંથી ગંડકી નદી અને કેશમાંથી તુલસી વૃક્ષ ઉત્પન્ન થશે.” આ શાપ પછી ભગવાને પથ્થરનું રૂપ ધારણ કર્યું. જે શાલિગ્રામ રૂપે ઠાકોરજીની પૂજા શરૂ થઈ અને ગંડકીના કિનારેકિનારે તુલસીના વન ઊગી નીકળ્યાં. તુલસીદલ પ્રભુના મસ્તકે ચડવા લાગ્યાં. એ બંનેનો વિધિપૂર્વકનો વિવાહ એજ ‘તુલસીવિવાહ.’ આ પાષાણરૂપે શાલિગ્રામ નેપાળમાં ગંડકી નદીમાં થાય છે. એવું કહેવામાં આવે છે કે, નદીના વહેણ ઉપર તુલસીનો ગુચ્છ ધરવાથી તરત જ પાણીમાંથી શાલિગ્રામ ઉપર તરી આવે છે. કાર્તિકી પૂર્ણિમાએ તુલસીવિવાહની સમાપ્તિ પછી સમાજમાં લગ્નની શરૂઆત થાય છે. આ તુલસીવિવાહ-દેવદિવાળીનો મર્મ એ જ છે કે, આપણે હથેવાળો હરિ સંગાથે કરીને તુલસીદેવીની જેમ જન્મ સુફળ કરી લેવાનો છે. પૂર્વે લગ્નમાં ફટાણાં (બીભત્સ લગ્નગીતો) ગવાતાં. પરંતુ સર્વાવતારી ભગવાન શ્રી સ્વામિનારાયણે આ કુરિવાજ બંધ કરાવ્યો અને સ.ગુ. શ્રી પ્રેમાનંદ સ્વામી આદિક નંદસંતો પાસે તુલસીવિવાહ, રુક્મિણીવિવાહ, રાધાકૃષ્ણવિવાહ વગેરે પદમાળાઓ-કીર્તનો રચાવી અને ફટાણાંની જગ્યાએ લગ્નમાં આ પદો ગાવાની આજ્ઞા કરી છે. સં. ૧૮૬૩ની સાલમાં ભગવાન શ્રી સ્વામિનારાયણે કાલવાણીમાં તુલસી વિવાહનો ઉત્સવ કર્યો હતો.

•